Lai(Chin) Khrihfabu hruaitu chungah Pastor te hi Khrihfabu thawntertu le Khrihfabu a ngan a damtertu caah suktung le bolung chuih tikah abiapi bik mi goal he an i lo ko.
Pastor poh nih Bible Theological courses a cawng lo mi an um lai lo dah!
Church growth ( Khrihfa thanhternak):
Khrihfabu a damnak ding le hnangam te le lawmh te in aumding cu Church pastor cung ah 80 percent aa hngat mi asi.
1.Church Pastor nih cun number 1 ah a Khrihfabu chungtel kip cungah dawtnak a ngei hrimhrim awk asi.
2. Pastor poh nih apelte hmanh chungtel hna sinah thleidannak a ngei hrimhrim lo ding asi, a ngei sual ahcun tukfornak a in cang caah Thlacamnak in tei khawh cawlh nak aa zuam hrimhrim lai.
Ateikho lo sual ahcun amah te in Church's Pastor ding kaa tlak ti lo ti kha aa hmuh khawh cawlh hrimhrim ding asi.
3. Khrihfabu chungtel vialte an dining a tlawmpal tal theih le hngalh khawh aa zuam hrimhrim lai. An thatnak, an thilti thiamnak le an chambaumak cio tlawmpal tal a theihpiak awk ding hrimhrim hna asi.
Cucu a herh poi a um tikah hmannak ca le counseling nak caah a herhmi a si.....
4. Khrihfabu innchung khar nu le va an i dawthiam cio nak caah, innchungkhar nu le va kip in cawnpiakmak le social games phun kumkhat ah voi 2 tal cu families retreat a tuahpi hrimhrim hna lai...
5.Church Pastor nih cun Khrihfabu chung i Khrihfa upa le nubu upa pawl hna an santlai lo nak le an chambaunak kha a hmuh a theih zongah, zeitikhmanh ah midang sin le mipi hmai ah a chim hrimhrim lai lo, siaherhnak tu in a komh hna lai i anmah te in Thlacamnak he counseling cawnpiaknak a tuah hna lai..
6.Khrihfabu cawlcangh.ak caah drafting aciangphin in kumkhat ca calendar a sawi cia hrimhrim lai i, Khrihfa upa le nu upa le mino upa, Sunday school lutlai vialte kha copy a pe hna lai...cu ning te in a kal dih kho lo hmanh ah a tuah chung hrimhrim ko lai...
7.Khrifabu upa(EC) meeting le a dang meeting pohah thla a camtu asi kho zungzal lai...
Hitihin Khrihfabu i Pastor pakhat nih a Khrihfabu a umpi khawh i dawtnak taktak he thla a cam piak kho peng ahcun a tam deuh Khrihfabu a dam hrimhrim lai.
Soiselnak( Complaints)
US ram i a cheu Chin( Lai) mi Pastor le cu soiselmak in an khat ko.
Nubu pa 11 nih Thla an cam ti hnu in an ceih bikmi cu US um Laimi Pastors pawl cu kan zumh kho hrimhrim ti hna lo tihi asi.
1.An zumh lo nak hna an chim bikmi cu Pathian thawngtha an kan chim bantuk in an nunpi lo mi hi asi bik an ti.
2. Pulpit cung in Bible an vun kau i Thla an vun cam i Pathian bia thawngtha an vun kan chim ahcun, an chim bantuk in an nun ve lai i, dawt.ak le tangdornak in dinfelnak taktak he an nung hrimhrim lai ti kan zumh hna i kan bochan ngai hna, Sihmanhsehlaw hmundang le kaadang ah siseh, an chungkhar le lila hna sin in siseh, thildik lo pastor te nih tuah lo ding le si lo ding hakau le lihnun in an nunning kan vun theih hna i, kanpumpak nunnak cio hmai ah mithleidannak hna an vun ngeimi kan ton kan hmuh taktak hna tikah cun kan zumh.ak hna a lo dih .Cu bantuk in pastors vialte hi an um dih ko lai timi zumh kho lo nakin a kan khahter ko cang an ti.
3.Pathian bia a kan cawn piaktu le Khrihfabu a zohkhentu Pastor nih a cawnpiak long thiam i anmah hrimhrim nih an nunnak in an kan cawnpiak mi Pathian bia kha an nun pi lo tikah, Biakinn pumh le biakinn i mah bantuk pastor pawl an mui hmuh le a thawngtha chim hrimhrim kha lih rumro ah kan ruat cang ca hna tikah; pumh naklei kalnak in, inn ah mahte in um sawhsawh hmanh kan duh deuh ko cang an ti..
4. Khrihfabu zohkhentu Pastor hna an chambau ruangah Khrih zumhnak a ngei ciami minu/ mipa pumhduh nak thinlung ngeih duh lo tiang a sitertu Pastors hi US ram Chin/ Lai mi Khrihfabu chungah Pastors le hi an tlawm ti rua lo..
5.Hi Pastors vialte hi cawnnak a ngeihmi an si dih cio ko na in nu hrin thisen nih an nuhrin sinak pumsalei lam a hruai tuk cang hna tikah; Khrihfabu a zohkhehtu le Pathian bia thiang hmurka insiseh, nunnak le tuahser nakin siseh cawnpiaktu ka si timi kha an i philh cang i vawlei pumsa rumra le huham, sinak a tlaichan rihmi an si caah mah bantuk pastors hna tang i Khrihfabu cu a ngan a dam ding le a hna a ngammi Khrihfabu chungtel si cu zapizaran caah a fawilo i a awl hrimhrim lo.
Cucaah US ram um Chin Pastors vialte sihnaseh, ramzakip um Chin/Laimi pastors poh nih Chin Khrihfabu zumtu an ngan a damnak ding le pumh khawmh lei Khrihfa chungtel pawl an tha a thawh than khawhnak ding hi Pastors kip in lungsau le thinfual in tangdornak le dawtnak he Pathian rian an tuan kho cio nakhnga Chin Khrihfa zumtu kip nih Thlacamnak in bawm cio ko hna u sih.
Jesus khrih nih" keicu Israelmi chung in a tlaumi tuu kawl ding ah thlahmi ka si a ti"
Jesuhkhrih nih atimi cu " saya"Rabbi" ti nan i ti lai lo, saya"Rabbi" cu pakhat long aum i nan zapi u le nau nan si dih hna a ti ( Matt 23:8)
Hi vawlei mihi kapa tizong in nan auh hna lai lo, nannih nih Pa pakhat long nan ngei cucu vancung ah aum" ati.(Mtt23:9)
Ahohmanh cawnpiaktu an si lo, cawnpiaktu cu Jesuh Khrih ( Christ) pakhat lawng hi a si a ti. ( Mtt23:10).
Jesuh Khrih nih mibupi le zultu pawl sinah a chimmi hna cu" Phungbia cawnpiaktu saya hna hi le Farasi mi hna hi, Moses nawlbia hi an sullam cucu asi tiah a titu an si, tiah a ti tu an si. Cucaah an in chimmi hna paoh cu nan ngaih le nan zulh a herh. Asinain anmah nawl bel i cawn hlah u, zeicatiah an chimmi kha an tuah lo. Thil kha ritpi in an tom i mikeng cungah an chuan, dihmanhsehlaw annih vial nih cun an kutdong par hmanh in an tawng duh lo.( Mtt 23:1-4).
Zei paohpaoh kha mi hmuh rem lawng in an tuah. An cal i an i khih chihmi Cathiang bia khumhnak bawmte khi zeitluk in dah an ngan i an puanki khi zeitluk in dah an fual, zoh hna hmanh u .(Mtt 23:5).
Rawldanghnak hmun ah upatnak hmun i thut kha an duh i pumhnak inn ah thutnak ham piak kha an ngen. ( Mtt23:6).
Zatlang lam ah minih upatnak in upa nak kan pe hna seh ti kha an duh i, "Saya"saya" ti kha an tlaihchan.(Mtt23:7).
Sihmanhsehlaw nannih cu Saya ti kha va duh hlah u, zeica tiah Saya cu pakhat lawng nan ngei i nan dih lakin u le nau nan si.(Mtt23:8).
Cun vawlei cungah hin ahohmanh,"Ka Pa," tiah va ti hna hlah u, zeicatiah Pa cu pakhat lawnglawng nan ngei i amah cu vancung khua i a ummi a si.(Mtt23:9)
"hruaitu" ti zong duh hlah u, zeicahtiah Messiah lawnglawng hi nan hruaitu cu a si ko.(Mtt23:10).
Nanlak i a nganbik cu nan sal a si awk asi.(Mtt23:11)
Mah le mah aa ngantermi cu thumh an si lai i mi toiah aa dormi cu mi nganah ser an si lai,". tiah kan Bawipa Jesuhkhrih hrimhrim nih amah xultu le a zultu ding vialte piangtuk in a kan cawnpiak dihmi hi a si.(Mtt23:12).
" Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi mi hna, nan caah ngaichia a va si dah! Mi depde hna Vancung Pennak cu mi kha nan kharkanh hna, a sinain nanmah cu nan lut duh tung lo i luh a duhmi zong kha nan awnh fawn tung hna lo.(Mtt23:13).
(Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi mi hna, nan caah ngaihchia a va si dah! Midepde hna! Nuhmei kha nan hlen nan hlen hna i an inn kha nan chuh hna, cun zapi hmuh awkah thla kha saupipi in nan i camter. Hi caah hin pei nan dantatnak kha a fah chinchin lai cu!)(Mtt23:14).
Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi mi hna, nan caah ngaihchia a va si dah!Midepde hna! Lungthleng pakhat umter awkah rili kip kha nan tan i ramkip ah nan kal i lungthleng pakhat nan umter tikah cu pa cu , nanmah hell fa nan simi a let hnih ah nan canter.(Mtt23:15).
"Lamhruaitu mitcaw hna , nan caah ngaihchia a va si dah! Nan i thawh i, Mi nih Biakinn in chiat a ser ahcun a chiatsernak nih khan a tlai lo, sihmanhsehlaw Biakinn ching i a ummi sui khan chiat a ser ahcun a chiatsernak khan a tlai,"tiah nan cawnpiak hna.(Mtt23:16).
Mitcaw mihrut hna. A zei cu dah a biapi deuh? Sui cu maw asiloah sui a thiantertu Biakinn cu dah?(Mtt23:17).
Nan i thawh hoi i ,"Mi nih biatheng in chait a ser ahcun a chiat sernak nih khan a tlai lo, sihmanhsehlaw biatheng cung laksawng khan a ser ahcun a tlaih," nan ti.(Mtt23:18).
Nanmit a va caw hringhran dah! A zei cu dah a biapi deuh? Laksawng cu maw a siloah laksawng a thiantertu biatheng cu dah?(23:19).
Cucaah cun mi nih biatheng in chiat an ser tikah biatheng cu le a cung i a ummi thil vialte in chiat an ser a si.(23:20).
Cun Biakinn in chiat an ser tikah Biakinn cu le a chung i a ummi Pathian in chiat an ser a si.(Mtt23:21).
Cun vancung in chiat an ser tikah Pathian bawithutdan le a cung i a thumi in chiat an ser a si.(Mtt23:22).
"Phungbia cawnpiaktu Sayahna le Farasi mi hna, nan caah ngaihchia a va si dah!Midepde hna! Tihang tamhnak putinan tehna, hamhuai tehna,aithing tehna hmanh kha cheuhra ah cheurkhat Pathian sinah nan pek, sihmanhsehlaw Nawlbia nih biapi taktak asi a timi dinnak le mi zaangfahnak le zumhtlakmi sinak hna cu zeihmanh ah nan rel tunglo; hna hi pei nan tuah awk asi cu, a dang zong kha daithlanh hlei loin.(Mtt23:23).
Lam hruaitu mitcaw hna. Fikfa kha kan i din chih sual lai tiah, heh tiah nan zet,asinain kalauk kha nan lemh tung!(Mtt23:24).
"Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi mi hna, nan caah ngaihchia a va si dah! Mi depde hna. Nan hrai le nan kheng cu a lenglei kha thiang hirhiar tein nan tawl hna,asinain a chung cu nan Firmi thil le mah karkalak huih lungthin he mi nan va chuhmi hna thil in a khat tung.(Mtt23:25).
Farasi mi mitcaw hna. Hrai chung i aummi thil cu tianh hmasa hna u law, cucun pei a lenglei zong cu a thian ve lai cu!(Mtt23:26).
"Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi mi hna, nan caah ngaihchia a va si dah! Midepde hna Si rang an thuhmi thlan bantuk nan si. Lenglei cun aa dawhko, sihmanhsehlaw a chung cu mithi ruh le a thumi pei a khat cu.(mtt23:27).
Cu bantukcu nan si, a lenglei cun mitha ko nan lo, sihmanhsehlaw nan chung cu lih le sualnak in a khat.(Mtt23:28).
Hi acung gospel thawngtha tialtu Mathai nih a tialmi hi kan Bawipa Jesuh Khrih pumpak hmur le ka in cawnpiaktu saya le Farasi pawl sin ah a timi hna fianput in a langhter mi asi caah; nihin ramkip um Chin/Laimi Khrih zumtu i cawnpiaktu saya le Church Pastors pawl bialte a bik in a ti hnawh duhbik mi hna asi ko cang lo hlei aw.. ti tiang, ruahlo le ruat a si cang!
Lungsau te le tuaktannak cio he rakrel cio hram u law, kanmah pumpak cio kan nunzia i check nakcaah le Chin/Laimi Khrihfabu a ngandamnak caah Pathian kan Pa nih Thlus kan chuah piak hram ko seh.Amen..
Salai ZaHum Mang