Protestant Baibal cauk hi uk 66 a um. Genesis in Biathlam tiang. Hi cauk 66 hi a tialtu minung 40 an um. An tial caan hi kum 1,500 kuakap chung a rau. Hi tluk in catialtu an tam i, kum tampi a rau nain, Baibal nih aa tinhmi cu aa khat peng. Cucu "hell le vanram" kong a si. Pathian zumtu hna caah tinhmi cu vancungkhua a si. Cu vancung khua cu Jesuh bia in chim ahcun, "Vancungkhua le Paradise" hi aa khat i, hitin misual pa kha a ti: "Nihin ni ah Paradise ah keimah sinah na um lai" (Luke 23:44)
Paradise cu Judah holh a si lo i, Persian Holhhlun a si i, "Dum" tinak a si. Vancung khua hi aa dawh tukmi dum bantuk in mitthlam in an suai caah a si. Cucu Krihfa le Judah biaknak a biami pawl nih thih hnu ah kan thlarau nih a co te dingmi hmun nuam a si.
Paradise cu Judah holh a si lo i, Persian Holhhlun a si i, "Dum" tinak a si. Vancung khua hi aa dawh tukmi dum bantuk in mitthlam in an suai caah a si. Cucu Krihfa le Judah biaknak a biami pawl nih thih hnu ah kan thlarau nih a co te dingmi hmun nuam a si.
 |
| Hmanthlak suai thiam nih a ruahmi Paradise (Rf. www.wordpress.com) |
Genesis in Biathlam tiang zoh tikah, zumtu phun tampi an um. "Patriarch timi Judah miphun hringsortu hna-Abraham, Isaac, Jacob- an um. Ralbawi timi Joshua bantuk an um. Biacaihtu an um. Hlaphuahthiam le biazai phanthiam an um. Isaiah le Jeremiah bantuk Prophet tampi an um. David le Solomon bantuk in mifim siangpahrang an um hna. Phungchim thiam, khuaruahhar tuah khomi, mirum le sifak tampi an um. Zumhnak ah fek taktak in a dir i, an nunnak pek tiang in thawngtha a dirpimi an um hna. Jesuh zultu pawl vialte an zapite in Biathlam tialtu Johan dah ti lo cu, thahnak in an thi dih ti a si. Paul bantuk zumhnak thawng le mifim taktak an um hna.
Genesis in Biathlam tiang zoh tikah, minung pa zeizat dah van ah a kai timi rel tik ahcun, minung (4) lawng an si. Adam chan in Biathlam tiang ah, a ho set dah vancungkhua a phan timi hi, kutdong in rel tikah minung pali lawng an si.
Cu hna cu:
1. Enoch (Gen 5:24)
2. Elijah (2 Siang 2:11)
3. Moses (Matt 17:1-5; Mark 9:2-13; Luke 9:28-36).
4. Jesuh (Luke 24:51; Lam 1:9)
"Enoch, Moses, Elijah le Jesuh lawnglawng hi thlarau in an nung than ko" timi hi, baibal ahcun kan hmuh khawhmi hna an si. Hi hna pali dah ti lo cu, vanram kaimi an um rih lo. A dang vialte hi cu, an kai le kai lo kan thei hna lo. Abraham, Isaac, Jacob, Aaron, Joshua, Saul, David, Solomon le Prophet lianlian hna hi, an kai le kai lo baibal nih a kan chim lo i, kan thei lo.
Asinain baibal i mi lianngan tampi hna hi, vancungkhua ah an kai ko lai ti hi kan zumh ko. Jesuh zultu 11 le St. Paul te hna cu an kai lai timi cu 100% kan zumh bak ko hna.
Kan fianlomi cu "Zeiruang dah Enoch hi Pathian nih a lak? Elijah zong hi zei ca dah a lak ve? Moses zong?"timi a si. Enoch kong ah, Bible nih a tialmi tu cu hitin a si:
Enoch cu fapa Methuselah a hrin dih hnu in, Pathian he zumh awktlak tein kum 300 an umkalti. Fanu le fapa dang hna a hrin hna. Enoch cu kum 365 tiang a nung. Pathian he zumh awk tlak tein an umkalti; cu hnu ah a mah cu a um ti lo zeicatiah Pathian nih a lak caah a si." (Gen.5:22-24).
Hebrew cakuat 11:5 nih hin, "zumhnak lawng in Pathian lung ton khawh a sinak" kong ah khan Enoch kong hi tahchunhnak ah a chim. Hebrew nih hin Genesis nak in Enoch kong hi tliang deuh tein a kan chimh than.
Enoch kha thi lo in Pathian sin a kaltertu cu zumhnak a si; Pathian nih a lak caah khan a ho hmanh nih an hmu ti lo. Cathiang nih a chimmi cu, Enoch ni khan van i a kai hlan ah, Pathian lung kha a ton ti a si. Aho hmanh nih zumhnak lo in Pathian lung ton khawh a si lo..."
Enoch tuanbia cu hi vial lawng kan theihmi a si. Zei ruang dah Pathian nih a lak? Pathian nih zeidah aa tinh? Ziah Moses bantuk in a langh than ti lo?" timi vialte zong kan hngal kho lo. Zeicatiah bible nih a kan chimh lo caah a si. Sermon ahcun a phunphun in an hrilhfiah khawh ko lai nain, a dikmi hrilhfiah cu caan a tlin hlan ahcun theih khawh ding a si lo. A cheu nih an ruahmi cu, "A nung bak in van a kaimi cu Enoch le Elijah lawng an si caah, Enoch zong hi Elijah he artlang in a dirti te dingmi tehte pakhat a si ve te men lai" tiah ruah a si.
Cun Elijah cu Prophet vialte lakah a thawng bikmi prophet pakhat a si. Malachi 4:5-6 zongah a lang ve. Zeicadah Elijah zong Pathian nih a lak ve timi hi a ruang kan fiang ve lo. Pathian cu tinhmi a ngei ko lai. Elijah cu Elisha nih a chawn i, Elisha sinah a thawnnak a kal timi tiang lawng kan theih. Elijah cu Jesuh muisam thlennak tlangcung ah khan Moses he an langti than i, Peter le hawi le zong nih an rak hmuh.
"Moses cu kum 120 a si ah Moab Nelrawn ah a thi i Bawipa nih a vui" (Deut. 34:5-8) ti kan hmuh. A mihring in vancung ah a kai lo. Jesuh Muihmai thlennak (transfiguration) lio ah, Moses cu Elijah he a langh ve caah, hi hna pahnih cu "Thlarau in an nung" ti kha, bible in kan theih khawh.
Enoch, Moses le Elijah dah ti lo cu, Bible minthang tampi hna hi, vancung khua an kainak kong bible ah a um lo caah, an kong kan thei lo. An kai le kai lo bible nih a kan chimh lo caah, ka hngal kho hna lo. An kai ko lai tiah kan zumh bia tu a si.
Tuchun ni zong ah, vawleicung ah pastor lianlian an chuak. Missionary minthang tampi an chuak. Cu missionary lianlian lak ah Rev. William Carey, Rev. Adoniram Judson, Rev. Hudson Taylor le Rev. David Livingston te hna zong vancungkhua ah an kai maw kai lo timi kan thei kho hna lo. Evangelist lianlian Rev. DL. Moody te hna, Rev. George Muller hna zong vancungkhua an kai maw kai lo timi kan thei kho hna lo.
Vawleicung theologian minthang bik panga timi hna-Alexandria khuami Athanasius; Hippo khuami Augustine, Thomas Aquinas, John Calvin le Karl Berth te hna zong, vancungkhua an kai maw kai lo timi cu, hohmanh nih theih an si rih lo.
Nihin ni zong ah, hmunkip ah "Ka laar i vancungkhua ka phan atimi an um. Rev. John Piper nih cun, "Vancungkhua ah minutes 90 ka um nain Patian cu ka hmu lo" timi zong cauk a chuah. A cheu nih hell ah ka kal i Mahatama Ghandhi te hna ka hmuh hna. Michael Jackson te hna, Aung San te hna tibantuk; tuanbia ngaih nuam a phunphun an tial." Khuaruahhar ngai a si mi cu, a ho set hi dah vancungkhua a phan timi cu, midang nih tehtekhan piak khawhmi a hohmanh an um rih lo. An mah ciote lawng nih an theihmi le tehtekhanmi a si." Midang nih tehtekhan lo mi an si caah, a dik le diklo a ho hmanh nih theihpi khawh an si lo. An dik le diklo zong kan theih piak kho hna lo.
"Elijah le Moses cu thlarau in an nung ko" timi kha tehtekhangtu ah Jesuh le a zultu an um. Elijah le Moses cu "vawlei ah an ra than i Jesuh he bia an i ruah" ti kha bible ah kan hmuh. Enoch tu cu a ra than ti lo. Jesuh a nung than i vancungkhua a kai timi kha tehtekhangtu ah a zultu le Jesuh zumtu nu tampi an um. An nunnak hrimhrim zong in tehte an khan. Tihphannak in a khatmi zultu hna kha, a tho thanmi Jesuh an hmuh tik ah, an nunning aa thleng bak. Cucu nunnak in tehtekhan timi cu a si.
Tuchan ah, "Ka laar a timi le vancungkhua ka phan a timi vialte hi, an mah nih an chimmi tuanbia" a si. Midang nih cu tuanbia cu a dik le diklo pakhat hmanh theih le tehtekhan khawh an si lo. A dik zong an dik kho i, lih zong a si kho. Cucu an mah le Pathian lawng nih theih khawh a si.
Biathlam kan zoh tikah, Mithiang John nih a hmuhmi cu, "vancungkhua a kaimi hna hi, minung 144,000 lawng si dawh in a um" (Biathlam 7:4; 14:1). Vawleicungah minung zeitluk in kan tam zongah hi 144,000 lawng hi maw vancung kai ding cu an si ko ne hnga? Hi hna kong hi, hrialfiah a phunphun a chuak nain, a ho set nih fiang tein theih khawh a si fawn lo.
Adang ruah ding pakhat cu Jesuh nih a chimmi bia a si. "Vancung in a rung tummi Mi Fapa dah ti lo cu a ho hmanh vancung ah a kaimi an um bal lo" (John 3:13) timi hi a si. Cucu a si ahcun, Enoch, Elijah le Moses hi vancung ah an kai rih lo tinak maw a si hnga? Jesuh nih a chim duhmi hi, "Keimah dah ti lo cu, titsa in vawlei ah a tum i, vancung ah kaimi a ho hmanh an um rih lo" tiah a ti duhnak dah a si hnga?
Bible hi kan hngalh khawhlomi a tam ngaingai rih. Azeihmanh va si sehlaw, nihin ni tiang ahcun kan theih khawhmi cu "Thlarau in an nung than ko" tiah ka hngalh khawhmi hna cu " Enoch, Moses, Elijah le Jesuh lawng an si." Cucaah Adam chan in atu ca ka tial tiang Pathian zum bu tein a rak thimi vialte hna hi, vanram ah an kai maw, kai lo ti cu a ho nih dah kan theih khawh rua hnga?"
Cucaah Phungchimtu bang nih cun, thlarau le vanram kong a ruah lengmang ah hitin a ti:
Cun Elijah cu Prophet vialte lakah a thawng bikmi prophet pakhat a si. Malachi 4:5-6 zongah a lang ve. Zeicadah Elijah zong Pathian nih a lak ve timi hi a ruang kan fiang ve lo. Pathian cu tinhmi a ngei ko lai. Elijah cu Elisha nih a chawn i, Elisha sinah a thawnnak a kal timi tiang lawng kan theih. Elijah cu Jesuh muisam thlennak tlangcung ah khan Moses he an langti than i, Peter le hawi le zong nih an rak hmuh.
"Moses cu kum 120 a si ah Moab Nelrawn ah a thi i Bawipa nih a vui" (Deut. 34:5-8) ti kan hmuh. A mihring in vancung ah a kai lo. Jesuh Muihmai thlennak (transfiguration) lio ah, Moses cu Elijah he a langh ve caah, hi hna pahnih cu "Thlarau in an nung" ti kha, bible in kan theih khawh.
Enoch, Moses le Elijah dah ti lo cu, Bible minthang tampi hna hi, vancung khua an kainak kong bible ah a um lo caah, an kong kan thei lo. An kai le kai lo bible nih a kan chimh lo caah, ka hngal kho hna lo. An kai ko lai tiah kan zumh bia tu a si.
Tuchun ni zong ah, vawleicung ah pastor lianlian an chuak. Missionary minthang tampi an chuak. Cu missionary lianlian lak ah Rev. William Carey, Rev. Adoniram Judson, Rev. Hudson Taylor le Rev. David Livingston te hna zong vancungkhua ah an kai maw kai lo timi kan thei kho hna lo. Evangelist lianlian Rev. DL. Moody te hna, Rev. George Muller hna zong vancungkhua an kai maw kai lo timi kan thei kho hna lo.
Vawleicung theologian minthang bik panga timi hna-Alexandria khuami Athanasius; Hippo khuami Augustine, Thomas Aquinas, John Calvin le Karl Berth te hna zong, vancungkhua an kai maw kai lo timi cu, hohmanh nih theih an si rih lo.
Nihin ni zong ah, hmunkip ah "Ka laar i vancungkhua ka phan atimi an um. Rev. John Piper nih cun, "Vancungkhua ah minutes 90 ka um nain Patian cu ka hmu lo" timi zong cauk a chuah. A cheu nih hell ah ka kal i Mahatama Ghandhi te hna ka hmuh hna. Michael Jackson te hna, Aung San te hna tibantuk; tuanbia ngaih nuam a phunphun an tial." Khuaruahhar ngai a si mi cu, a ho set hi dah vancungkhua a phan timi cu, midang nih tehtekhan piak khawhmi a hohmanh an um rih lo. An mah ciote lawng nih an theihmi le tehtekhanmi a si." Midang nih tehtekhan lo mi an si caah, a dik le diklo a ho hmanh nih theihpi khawh an si lo. An dik le diklo zong kan theih piak kho hna lo.
"Elijah le Moses cu thlarau in an nung ko" timi kha tehtekhangtu ah Jesuh le a zultu an um. Elijah le Moses cu "vawlei ah an ra than i Jesuh he bia an i ruah" ti kha bible ah kan hmuh. Enoch tu cu a ra than ti lo. Jesuh a nung than i vancungkhua a kai timi kha tehtekhangtu ah a zultu le Jesuh zumtu nu tampi an um. An nunnak hrimhrim zong in tehte an khan. Tihphannak in a khatmi zultu hna kha, a tho thanmi Jesuh an hmuh tik ah, an nunning aa thleng bak. Cucu nunnak in tehtekhan timi cu a si.
Tuchan ah, "Ka laar a timi le vancungkhua ka phan a timi vialte hi, an mah nih an chimmi tuanbia" a si. Midang nih cu tuanbia cu a dik le diklo pakhat hmanh theih le tehtekhan khawh an si lo. A dik zong an dik kho i, lih zong a si kho. Cucu an mah le Pathian lawng nih theih khawh a si.
Biathlam kan zoh tikah, Mithiang John nih a hmuhmi cu, "vancungkhua a kaimi hna hi, minung 144,000 lawng si dawh in a um" (Biathlam 7:4; 14:1). Vawleicungah minung zeitluk in kan tam zongah hi 144,000 lawng hi maw vancung kai ding cu an si ko ne hnga? Hi hna kong hi, hrialfiah a phunphun a chuak nain, a ho set nih fiang tein theih khawh a si fawn lo.
Adang ruah ding pakhat cu Jesuh nih a chimmi bia a si. "Vancung in a rung tummi Mi Fapa dah ti lo cu a ho hmanh vancung ah a kaimi an um bal lo" (John 3:13) timi hi a si. Cucu a si ahcun, Enoch, Elijah le Moses hi vancung ah an kai rih lo tinak maw a si hnga? Jesuh nih a chim duhmi hi, "Keimah dah ti lo cu, titsa in vawlei ah a tum i, vancung ah kaimi a ho hmanh an um rih lo" tiah a ti duhnak dah a si hnga?
Bible hi kan hngalh khawhlomi a tam ngaingai rih. Azeihmanh va si sehlaw, nihin ni tiang ahcun kan theih khawhmi cu "Thlarau in an nung than ko" tiah ka hngalh khawhmi hna cu " Enoch, Moses, Elijah le Jesuh lawng an si." Cucaah Adam chan in atu ca ka tial tiang Pathian zum bu tein a rak thimi vialte hna hi, vanram ah an kai maw, kai lo ti cu a ho nih dah kan theih khawh rua hnga?"
Cucaah Phungchimtu bang nih cun, thlarau le vanram kong a ruah lengmang ah hitin a ti:
Minung le saram nih..."An pahnih tein an fuhmi hmun cu aa khat ko-leidip kha a si ko. An pahnih in cuka cun an chuak i an pahnih in cuka ahcun an kir than lai. Minung thlarau cu cunglei ah a kai i, saram thlarau cu tanglei vawlei ah a lut tiah a ho nih dah fiang tein an hgalh khawh lai?" (Phung 3:20,21).
Phungchimtu zong nih a fiang setsai ve lo. Cucaah a chim thanmi cu, "Minung nih hmailei thil hngalh khawhnak cu Pathian nih a kan pe lo" i, zei tluk in fim hmanh ah Pathian sining cu hngalh khawh a si hlei bal lai lo tiah a kan chimh than. Pathian thil serning, khuakhan lairel ning cu sermi minung nih cun hngalh khawh dih ding a rak si lo.
Asinain zumhnak in a chimmi cu hihi a si. "Kan pum cu vawlei leidip ah a kir than lai kan thaw (thlarau) cu a kan petu Pathian sinah a kir than lai" (Phung 12:7) a si. Cucu Jesuh zummi Krihfami vialte kan i tinhmi cu a si. Kan i ruahchanmi le zumhnak zong a si. Asinain a ho thaw (thlarau) hi dah Pathian sin a kir than i a ho thaw hi dah a kir than lo? A ho thaw hi dah cunglei ah a kai i, a ho thaw hi dah hell lei ah a kal?" timi cu kan thih hlan ahcun a ho tal nih fiang tein an chim kho hnga dek maw?
Cucaah mifim le Pathian biathuk fimnak in a khatmi, Phungchimtu thiamthiam nih 8:16,17 ah hitin a chim.
Asinain zumhnak in a chimmi cu hihi a si. "Kan pum cu vawlei leidip ah a kir than lai kan thaw (thlarau) cu a kan petu Pathian sinah a kir than lai" (Phung 12:7) a si. Cucu Jesuh zummi Krihfami vialte kan i tinhmi cu a si. Kan i ruahchanmi le zumhnak zong a si. Asinain a ho thaw (thlarau) hi dah Pathian sin a kir than i a ho thaw hi dah a kir than lo? A ho thaw hi dah cunglei ah a kai i, a ho thaw hi dah hell lei ah a kal?" timi cu kan thih hlan ahcun a ho tal nih fiang tein an chim kho hnga dek maw?
Cucaah mifim le Pathian biathuk fimnak in a khatmi, Phungchimtu thiamthiam nih 8:16,17 ah hitin a chim.
Fimnak kha ka zuam...sihmanhsehlaw Pathian nih a tuahmi thil cu hngalh khawhlo thiamthiam a si peng ko..Zeitluk hmanh in i zuam law na hgal bal lai lo. Mifim nih kan hngalh an ti hnga, sihmanhsehlaw an hngal lo
Cucaah hi vawlei titsa mit le thinlung hngalhnak in cun, Pathian khuakhanmi le tuahsermi vialte hna hi cu kan hngal kho taktak bal hna lai lo i, "Minung zeizat set dah vancung an kai cang?" timi hi, Bible nih a chimmi minung (4) dah ti lo cu, chim khawhmi um dawh a si rih lo!!!
---------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------
