Lairam lawng si loin Kawlram huap in cozah a rak thatlo ruangah fimcawnnaklei ah kan rak paam ngaingai. Kum 2010 tiang hrawng, Kawlram University a rak kai mi tamdeuh cu rawkral le zuding an rak tam. Cun, cathiam ngaingai zong an tlawm.
Kum 2003 in 2008 tiang hrawng hi Kalaymyo ah ka um pah lengmang tawn. Khualtlawn tlungkalnak le thilri duh herh zalhnak a rak si. Cu lio hrawng i kan rak tihzah lem hna lo nain kan rak tihmi minung hna cu Hakha khuatelei le Thantlang khuate lei hrawng in Kalay University sianginn kai pawl an rak si. An bike mongh a rak ciancian taktak. Line Bus cung tiangah buai le vuak an rak hmang. Bike a su an ti paoh ah University Student pawl an si ngawt.
Catial thiam Aung Cinzah hna nih cun Laikua Express Magazine ah "Kawlram in Engineer a dih cang mi nakin Malaysia ah kum 3 hrawng aa hlawhfa mi rian an thiam deuh" tiah a tial phah. Doctor line luhnak dingah mark an rak thumh tikah a kai mi an hong karh ngaingai nain Kawlram i doctor tampi ngeih cu mi damhtu karh si loin mithat lainawngtu karh he aa lo, an fak ti. Cucu, Cozah ruangah tampi a rak si. Fimcawnnak a rak thatlo tikah cazuam huamnak thinlung tiang a rak tlau ve. A ngaingai ahcun a thli tein thluak tawl an rak kan timh bia kha a rak si. Cu ruangah cun Sihni Hrang Uk zong nih, "Ne Win: Kawlram hrawk Cikcek Tu" tiah capar a rak tial phah ve. U Ni Vun (Ne Win) le U Thang Sui (Thang Sui) hi Kawlram hrawktu cu an rak si bik ko rua?
Cozah sianginn University level tiangin a that lo tikah Baibal sianginn kai a hong laar ngaingai. A taktak ahcun Sarampore University le Yangon University hna khi level bak an rak si. Nain, kum rau lo te ah faak tukin India nih a kan thlau. Kum 1990 hrawng khan Baibal sianginn kai a hong laar ngaingai. Laimi chungin Baibal sianginn dirh kho zong tampi a hong chuak. Atu ah hin Yangon lawnglawng hmanh Baibal sianginn 100 leng a um lai dah? (Nai kum hnih thum balte khan a hon zawr deuh). B. A a dihmi nakin B.Th kum hnihnak a kai liomi hi zatuak in English an thiam deuh. Cu tik ah nu le pa thinlung zingah an fa le kha University kaiter nakin Baibal sianginn kaiter an beisei deuh. Tanghra awng mi hmanh nih English holh thiam ruah ah Baibal sianginn kai a rak.
Cu tlawnpal cun Degree a hong laar. Kum tlawmte chung ah Degree tampi laak a hon paw. Kai lemlo in Doctorate degree laa zong an hon karh thluahmah. India hrawngah kum 3 hrawng kai i Baibal lei Doctor zong hmuh awk an tampi cang. Lai lei nu le pa le Khrihfabu zong nih Degree sang deuh paoh kha thiam deuh ah ruah an si i rian hmuh zong an i olh deuh fawn. A ngaingai ahcun, sianginn nih ATA le Sarampore nih kum 3 asiloh 4 cawn ding, tiah an tuahmi hmanh khi cawnchap ding a tam tuk rih. A cu i cheukhat nih kum 1 hrawng hna i kan dihmi khi cu a rak si deuh lo. Value of Education kan ngeihmi cu a tlawm deuh hrimhrim lai. Cu zing cu, Lai lei um Khrihfabu cheukhat nih an hrawhmi a rak si. Cu nih cun quality si tung loin quantity lei ah kar a kan hlanpi.
Laimi chungin kum 1 ah Baibal degree laa hi minung 300 ral kai peng an um. Nain riantuan ngaingai hi an tlawmte. Cu pinah, Khrihfabu a buai chin lengmang. Cheukhat pawl nih an chimmi cu "Yangon hi Pastor, Saya, Missionary le Baibal sianginn tamnak cem asi nain Hell tla ding an tamnak cem hmun zong asi lai" an ti.
Laimi caah Baibal sianginn kai hi zeimawzat tiang cu a rak tha ngai ko nain atu pin cu asi khawh ahcun Baibal Sianginn hi cu kai ti hna hlah sih. Baibal sianginn thar zong dirh ti hlah sih (Khrihfa thar caah dah ti lo). Laimi hi kan theology zong a rak sang tuk. Ramdang professor pawl thawngthac chimmi khi zeipi an si lo. Cucu, cozah nih ramkhel kong ceih a rak kan onh lo ruang zongah dang khat, cun Baibal dah ti lo cu iceih awk le kan ceih khawhmi dang hrimhrim a rak um cio hna lo (mitam u cu). Baibal kong ti ahcun zutama hmanh nih chim awk an thei. Cucu, Pathian thluachuah kan ti hnga maw? A tuah le tuantu hi kan bau.
Lai mino caah ka saduhthah cu Cozah sianginn ah biatak tein thazaang chuah in sianginn kai hi asi. Line dang--Political Science, Social Science, Engineer, Commercial ...... tbk.,hna hi kan ceihpi ve cang u. Baibal kong cu, Khrihfa chungkhar in a thanglian mi kan si pinah Biakinn ah zarhchiar Thawngtha chim kan ngai i Sunday School hna kan cawn ahcun a za ko. Baibal tialnak Hebru le Grik tiang hna thiam tung lo le Theology taktak purh huam tung lo ahcun kai lo ah a tha deuh.
Baibal sianginn cu a kai mi kan tamtuk cang le Khrihfabu lawng si ti loin FB le Media kip tiangah kan buai phaah cang hi. Nan kai chap cun lohtlau..
Lungthiang tein,
By
Henry Nawlthangbik Hlawnceu
Denmark, Europe.
